Một số hình ảnh Lễ Kỷ niệm 50 năm thành lập huyện Đô Lương

Các sắc phong đền Khai Long lưu giữ tại đền Linh Kiếm

Chúng tôi đã có bài, ảnh về ngôi đền có tên Khai Long Sứ và Sắc phong ở đền Linh Kiếm.

Đền Khai Long sứ (開隆使) tại thôn Đông Bích, xã Thuần Trung, tổng Thuần Trung, huyện Lương Sơn, phủ Anh Sơn, tỉnh Nghệ An (cũ) mà nay là thôn Đông Bích, xã Trung Sơn, huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An là một trong những ngôi đền có quy mô lớn của huyện Lương Sơn, phủ Anh Sơn ngày xưa. Theo sách “Đồng Khánh địa dư chí” huyện Lương Sơn được lập năm Minh Mệnh 12 (1831), mục “Đền miếu” ở huyện Lương Sơn có ghi 3 đền miếu lớn: đền Quả Sơn (Quả Sơn linh từ) (ở thôn Nhân Bồi, xã Bạch Đường), miếu Khai Long Sứ (ở thôn Đông Bích, xã Thuần Trung), miếu vua Trang Tông Dụ Hoàng đế (ở thôn Yên Tứ, xã Văn Trường). 

Hiện nay, chỉ còn lại hai công trình là đền Đức Hoàng (thờ vua Lê Trang Tông) ở xã Yên Sơn, đền Quả Sơn ở xã Bồi Sơn, cả hai công trình này đều được công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp Quốc gia. Riêng đền Khai Long sứ ở xã Trung Sơn đã thành phế tích.

Qua quá trình điền dã, cũng là tìm tư liệu cho khu vực Tổng Thuần Trung, chúng tôi phát hiện thấy ở đền Linh Kiếm (thôn Thuận Lý, xã Thuận Sơn) có lưu giữ rất nhiều sắc phong, nhưng trong đó lại có nhiều sắc không phải phong cho thần được thờ ở đền này mà do những đền ở nơi khác gửi. Trong đó có sắc phong đền Khai Long sứ ở Đông Bích và sắc cho Thành hoàng chi thần của xã Thuần Trung. Lý giải điều này, chúng tôi được nhà thơ Thạch Quỳ giải thích: sau khi đền Khai Long sứ bị phá để xây dựng trường tiểu học Trung Sơn, các đồ thờ hầu hết bị suy suyển, mất mát hết, nhiều người dân lấy về sử dụng, còn các đạo sắc phong của các triều đình phong kiến cho đền thì được người dân Đông Bích đem gửi ở đền Linh Kiếm.

Qua kiểm tra các sắc phong tại đền Linh Kiếm, chúng tôi phát hiện thấy có một số đạo sắc phong như sau:

- Đạo sắc (mất hết niên hiệu nhưng khả năng là dưới triều vua Cảnh Hưng)

- Đạo sắc phong năm Cảnh Hưng 28.

- Đạo sắc phong năm Cảnh Hưng năm thứ 44;

- Đạo sắc phong năm Tự Đức 31 nhân dịp Ngũ tuần đại khánh;

- Đạo sắc phong năm Đồng Khánh thứ nhất;

- Đạo sắc phong năm Khải Định nhân dịp Tứ tuần đại khánh;

- Đạo sắc phong năm Duy Tân thứ nhất.

Như vậy, có thể thấy việc thờ phụng thần ở đền Khai Long Sứ đã có từ lâu đời và đã được nhà nước phong kiến ghi nhận. Với 7 đạo sắc phong còn lưu giữ đã ghi nhận công lao của vị thần được thờ trong đền Khai Long là Thái Phó Tấn (Truyền) Quận Công Nguyễn Cảnh Hoan.

Rất tiếc hiện nay đền Khai Long đã bị phá hoang tàn.

Từ đó, tôi thấy rằng: Trước kia, khi còn đình Thuận Lạc, chắn chắn các triều đại phong kiến phải phong THẦN cho Thành Hoàng làng Thuận Lạc. Nhưng mà tiếc rằng ở Lạc Sơn, cái gì cũng phá hết.

Nay xin dịch lại một số bản sắc phong cho đền Khai Long - mà chủ yếu cho Thái phó Tấn quốc công Nguyễn Cảnh Hoan  như sau:

Sắc thứ 1:

敕旨乂安省梁山縣純忠社依舊奉事俊邁剛忠端亮光懿兵部上書太傳晉府君謚謙謹中等神;嘏純禧妙感純正開隆使君。節經頒給敕封準其奉事。嗣德三十一年正值朕五旬大慶節經頒寶詔覃恩禮隆登怵準許依舊奉事用誌國慶而伸祀典。

欽哉

Phiên âm:

Sắc chỉ Nghệ An tỉnh Lương Sơn huyện Thuần Trung xã tòng tiền phụng sự Tuấn mại Cương trung Đoan lượng Quang ý Binh bộ thượng thư Thái Phó Tấn phủ quân thụy Khiêm Cẩn trung đẳng thần; Huyền hỗ Thuần hy Diệu cảm Thuần chính Khai Long sứ quân. Tiết kinh ban cấp sắc phong chuẩn kỳ phụng sự. Tự Đức tam thập nhất niên chính trị trẫm ngũ tuần đại khánh, tiết kinh ban bảo chiếu đàm ân, lễ long đăng trật, chuẩn hứa y cựu phụng sự, dụng chí quốc khánh nhi thân tự điển. Khâm tai!

Dịch nghĩa:

Sắc chỉ cho xã Thuần Trung, huyện Lương Sơn, tỉnh Nghệ An từ trước đến nay thờ phụng vị trung đẳng thần Thái Phó Tấn phủ quân tên thụy là Khiêm Cẩn, quan thượng thư bộ Binh, vốn được ban mỹ tự là: Tuấn mại Cương trung Đoan lượng Quang ý và vị tôn thần Khai Long sứ quân. Đã được ban tặng sắc phong chuẩn cho thờ phụng. Năm Tự Đức thứ 31 gặp đúng đại lễ mừng thọ 50 của trẫm nên ra chiếu báu tỏ rõ ơn sâu, lễ long trọng nên tăng thêm cấp bậc, chuẩn cho thờ phụng như cũ để ghi nhớ ngày vui của nước mà kéo dài phép thờ tự. Kính thay!

Sắc thứ 2:

Nguyên văn:

敕俊邁剛忠端亮光懿兵部上書太傳晉府君謚謙謹中等神玄嘏純禧妙感純正開隆使君之神向來護國庇民稔著靈應。節蒙頒給敕留祀.。肆今丕膺耿命緬念神庥可加贈翊保中興各等神仍準許乂安省梁山縣純忠社依舊奉事。神其相佑保我黎民。欽哉

Phiên âm:

Sắc Tuấn mại Cương trung Đoan lượng Quang ý Binh bộ thượng thư Thái Phó Tấn phủ quân thụy Khiêm Cẩn trung đẳng thần; Huyền hỗ Thuần hy Diệu cảm Thuần chính Khai Long sứ quân chi thần hướng lai hộ quốc tí dân nhẫm trước linh ứng. Tiết mông ban cấp tặng sắc lưu tự. Tứ kim phi ưng cảnh mệnh, miến niệm thần hưu, khả gia tặng: Dực bảo Trung hưng các đẳng thần, nhưng chuẩn hứa Nghệ An tỉnh Lương Sơn huyện Thuần Trung xã y cựu phụng sự. Thần kỳ tướng hựu bảo ngã lê dân. Khâm tai!

Dịch nghĩa:

Sắc cho vị trung đẳng thần Thái Phó Tấn phủ quân tên thụy là Khiêm Cẩn, quan thượng thư bộ Binh, vốn được ban mỹ tự là: Tuấn mại Cương trung Đoan lượng Quang ý và vị tôn thần Khai Long sứ quân từ trước tới nay bảo vệ nước che chở dân linh ứng rõ rệt. Đã được ban tặng sắc phong để thờ. Nay trẫm kế thừa mệnh sáng, trông lại sự che chở của thần, đáng được tặng phong là: Các đẳng thần Dực bảo Trung hưng, vẫn chuẩn cho xã Thuần Trung huyện Lương Sơn tỉnh Nghệ An thờ phụng như cũ. Thần hãy giúp đỡ che chở cho dân ta. Kính thay

Sắc thứ 3:

Nguyên văn:

敕旨乂安省梁山縣純忠社依舊奉事卓偉翼保中興開隆使君上等神卓偉翼保中興功神太傅晉郡公阮上等神。節經頒敕封準其奉事。維新元年晉光大禮經頒頒寶詔覃恩禮隆登秩榫依舊奉事用志國慶而申祀典。欽哉

Phiên âm:

Sắc chỉ Nghệ An tỉnh Lương Sơn huyện Thuần Trung xã tòng tiền phụng sự Trác vĩ Dực bảo Trung hưng Khai Long sứ quân thượng đẳng thần; Trác vĩ Dực bảo Trung hưng Lê trung hưng công thần Thái Phó Tấn Quận công Nguyễn thượng đẳng thần. Tiết kinh ban cấp sắc phong chuẩn kỳ phụng sự. Duy Tân nguyên niên tấn quang đại lễ, tiết kinh ban bảo chiếu đàm ân, lễ long đăng trật, chuẩn hứa y cựu phụng sự, dụng chí quốc khánh nhi thân tự điển. Khâm tai

Dịch nghĩa:

Sắc chỉ cho xã Thuần Trung huyện Lương Sơn tỉnh Nghệ An từ trước đến nay thờ phụng vị Thượng đẳng thần Khai Long sứ quân vốn được tặng mỹ tự là Trác vĩ Dực bảo Trung hưng; vị thượng đẳng thần công thần triều Lê trung hưng Thái Phó Tấn Quận công họ Nguyễn (vốn được tặng mỹ tự là) Dực bảo Trung hưng. Đã được ban tặng sắc phong chuẩn cho thờ phụng. Năm đầu niên hiệu Duy Tân cử hành đại lễ lên ngôi nên ra chiếu báu tỏ rõ ơn sâu, lễ long trọng nên tăng thêm cấp bậc, chuẩn cho thờ phụng như cũ để ghi nhớ ngày vui của nước mà kéo dài phép thờ tự. Kính thay!

Như vậy, cùng với đền chính ở sát Sông Lam thuộc xã Tràng Sơn, mộ tại khu vực Rú Cấm, Thái phó Tấn quốc Công Nguyễn Cảnh Hoan còn được thờ tại nhiều nơi của Đô Lương, hầu hết đều là những ngôi đền lớn có giá trị, quy mô hoành tráng như đền Khai Long, đền Phú Thọ!

Nguyễn Cảnh Hoan có mối liên hệ gì với mảnh đất Lạc Sơn hay các vị tiền nhân họ Nguyễn Duy hay không? Chúng tôi sẽ dần làm rõ.

Phục dựng đền Đức Ông - một con đường gian nan!

Đợt giỗ tổ tôi có về quê, có nghe chuyện chú Nguyễn Duy Hai của họ ta có ý định dựng lại đền Đức Ông của xóm. Thực tình đó là một ý tưởng tốt, nhưng xem ra cũng lắm gian nan.

Thứ nhất về thủ tục, để có cơ sở phục dựng được đền, phải có tư cách pháp nhân, có thể là UBND xã, nhưng mà Ủy ban nghe chừng cũng không hào hứng mấy, không có xã thì không thể làm được:
- Theo Luật di sản, muốn phục dựng phải có đơn (nếu là cá nhân), UBND xã xác nhận, sau đó nộp lên phòng Văn hóa - Thông tin huyện, phòng VH-TT sẽ kiểm tra, lập biên bản (dĩ nhiên sẽ có UBND xã xác nhận lần nữa), sau đó, nếu được thì họ sẽ làm tờ trình của UBND huyện gửi cho tỉnh. Việc chấp thuận do UBND tỉnh nhưng cuối cùng quy về cũng do Phòng Văn hóa huyện và UBND xã.
- Theo Luật Quy hoạch, muốn dựng được đền phải có quy hoạch, có quy hoạch mới lập được dự án... từ đó mới có thể giao đất, nhiêu khê đủ chuyện. mà đất của đền trước lại giao cho nhà ông Nguyễn Tất Mai ở rồi, khoảng những năm 1995 họ chuyển đi nhưng nay vẫn còn anh Nguyễn Tất Cầu còn sống đó thôi, nên cũng không chắc chắn gì. Lại nữa, muốn quy hoạch phải có chủ trương của UBND tỉnh, tỉnh giao Sở Xây dựng tham mưu, sở lại phải xuống huyện, xã 2, 3 vòng mới ra cái QUY HOẠCH. Sau đó lại phải qua ban Quản lý di tích danh thắng để làm việc, thế thì mới có tờ trình của Sở Văn hóa duyệt dự án, thôi rồi chuyện.
Thứ hai, cái này quan trọng nhất, cũng là điều tôi đang cất công mà chưa được đó là thần tích của đền. Ta chỉ truyền nhau là Đền Đức Ông nhưng không ai biết là thờ ai. Mà không biết thờ ai thì muốn đi tìm tiếp cũng khó, cái này nan giải nhất, khó hơn xoay tiền vì hồi những năm 50 của thế kỉ trước ta đã rước đồ thờ xuống đền Hựu Thiện, mà đền này nay cũng bị phá.

Coi như mọi chuyện đang tắc. Đành chờ thời gian vây. Hi vọng nguyện vọng của chú Hai vẫn cứ cháy bỏng như thế.

Vinh thành, cuối tháng 4 năm 2013.